Otwarty Dostęp
Otwarty Dostęp (Open Access) to swobodny dostęp do publikacji naukowych dostępnych w Internecie bez barier finansowych i ograniczeń technicznych. Publikacje uznane za otwarcie dostępne mogą być przez każdego czytane, pobierane, kopiowane, rozpowszechniane, drukowane, czy przeszukiwane, można zamieszczać odnośniki do pełnych wersji tekstów oraz używać w dowolnym innym, zgodnym z prawem celu. Autorzy publikacji zachowują prawo do uznania autorstwa i właściwego cytowania.
Ruch Otwartego Dostępu (Open Access Movement) to społeczna inicjatywa skupiająca naukowców i bibliotekarzy działających na rzecz darmowego dostępu do cyfrowych publikacji naukowych za pośrednictwem Internetu, mająca na celu ograniczenie tzw. podwójnego finansowania (badania naukowe prowadzone są zwykle ze środków publicznych, po czym z tych samych źródeł opłacany jest dostęp do wyników tych badań w formie publikacji), a także usprawnienie obiegu informacji w nauce i zwiększenie zasięgu oddziaływania publikacji.
Podział ze względu na prawa autorskie
Ze względu na prawo autorskie i ponowne wykorzystanie tekstu, możemy podzielić otwarty dostęp na:
- "Otwarty dostęp gratis" ("Gratis Open Access") polega na udostępnieniu pracy za darmo zgodnie z przepisami o dozwolonym użytku (np. można utwór cytować, ale nie można tworzyć i rozpowszechniać utworów zależnych). "Otwarty dostęp gratis" jest realizowany poprzez umieszczenie utworu w pełnym tekście na stronie internetowej (np. strona czasopisma naukowego, repozytorium naukowe). Informacje o otwartych repozytoriach można znaleźć w serwisach "Directory of Open Access Repositories" (OpenDOAR) oraz "Registry of Open Access Repositorie" (ROAR).
- "Otwarty dostęp Libre" ("Libre Open Access") stanowi darmowy dostęp do treści z prawami do ich ponownego wykorzystania. Funkcjonuje dzięki wykorzystaniu licencji "Creative Commons" (CC), np. można utwór cytować oraz tworzyć i rozpowszechniać utwory zależne, jeśli jest to zgodne z użytą licencją CC. Aby zrealizować założenia "Otwartego dostępu Libre", należy wskazać jedną z dwóch wolnych licencji CC: licencję CC-BY albo CC-BY-SA (pozostałe licencje CC nie są wolne, zapewniają jedynie otwarty dostęp gratis).
Podział ze względu na sposób udostępniania
openAccess.shareTypes.about
- openAccess.shareTypes.green
- openAccess.shareTypes.gold
openAccess.about.sources