Baza wiedzy: Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych

Polityka otwartości PPM

Polska Platforma Medyczna swoje działania w zakresie otwartego udostępniania opiera na wspólnej dla wszystkich partnerów Polityce Otwartego Dostępu (Polityka Otwartości PPM). Jednolity tekst polityki otwartości, zgodny z definicją rekomendowaną przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, został opracowany w myśl zasady transparentności z uwzględnieniem korzyści płynących ze współpracy i transferu wiedzy.

Pragnąc zapewnić dostęp do publikacji oraz danych badawczych bez ograniczeń, uchwałami senatów uczelni/zarządzeniem wewnętrznym dyrektora weszły w życie, wg następującego kalendarza, zapisy Polityki Otwartego Dostępu Polskiej Platformy Medycznej:

• Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu – 25.09.2018,
• Uniwersytet Medyczny w Białymstoku – 27.09.2018,
• Gdański Uniwersytet Medyczny – 24.09.2018,
• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach – 24.10.2018,
• Uniwersytet Medyczny w Lublinie -24.10.2018,
• Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie – 26.09.2018,
• Warszawski Uniwersytet Medyczny – 24.09.2018,
• Instytut Medycyny Pracy w Łodzi – 26.09.2018.

Rekomendacje Ministerialne

Projekt Polska Platforma Medyczna: portal zarządzania wiedzą i potencjałem badawczym jest zgodny z promowaną przez UE koncepcją otwartej nauki – w tym otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych. Rekomendacje UE, dotyczące poparcia idei otwartej nauki, są realizowane przez MNiSW, działaniami wspomagającymi – wydają zalecenia. Najważniejsze z nich:

• Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce

  Dokument przyjęty przez MNiSW 23 października 2015 roku, w którym zostały określone strategiczne założenia polityki otwartego dostępu oraz sformułowane zalecenia dotyczące wprowadzania otwartego dostępu przez podmioty finansujące badania (NCN, NCBR, MNiSW), jednostki naukowe, uczelnie oraz wydawców, w tym wydawców czasopism naukowych. Dokument jest odpowiedzią na Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 17 lipca 2012 w sprawie dostępu do informacji naukowej i jej ochrony.

• List Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – Jarosława Gowina z 10 lutego 2017 r.

  List w sprawie otwartego dostępu do publikacji naukowych, zawierający zalecenie realizacji , przez jednostki naukowe i uczelnie, rekomendacji MNiSW w zakresie otwartego dostępu zawartych w dokumencie pn. Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce. Szczególny nacisk położony został na zalecenia dotyczące przyjmowania instytucjonalnych polityk otwartego dostępu, wyznaczania pełnomocników ds. otwartego dostępu, szkolenia pracowników naukowych, wykorzystania potencjału bibliotek akademickich, deponowania pełnych tekstów artykułów naukowych w otwartych repozytoriach oraz tworzenia infrastruktury otwartego dostępu, w tym repozytoriów.

• Springer Open Choice

  Program finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego od roku 2010 umożliwiający autorom afiliowanym w polskich instytucjach akademickich bezpłatne publikowanie artykułów w czasopismach naukowych wydawnictwa Springer na zasadzie swobodnego dostępu – Open Access.

Licencje Creative Commons

Licencje „Creative Commons” (CC) można stosować w odniesieniu do publikacji wszystkich rodzajów utworów objętych ochroną prawa autorskiego (np. książki, artykuły w czasopismach, strony internetowe, dane badawcze). Licencje CC pozwalają autorom zachować własne prawa i jednocześnie udostępniać swoją twórczość zainteresowanym. Licencje Creative Commons działają na zasadzie „pewne prawa zastrzeżone” – tzn. właściciel praw autorskich upoważnia użytkownika do korzystania z jego utworu pod pewnymi warunkami, a granice dozwolonego użytku są szersze i wyraźniejsze niż te wytyczone na zasadzie “wszelkie prawa zastrzeżone”.

Na stronie creativecommons.pl znajduje się opis poszczególnych licencji w wersji podstawowej i rozwiniętej oraz formularz umożliwiający wybór właściwej licencji. Składa się on z trzech części: przystępnego podsumowania, tekstu prawnego oraz kodu HTML, który umieścić można na stronie internetowej obok zamieszczonego utworu. Użycie licencji CC jest zwolnione z opłat.

Licencje Creative Commons muszą spełniać przynajmniej jeden z 4 warunków:

• BY – uznanie autorstwa. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru.
• NC – użycie niekomercyjne. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych.
• SA – na tych samych warunkach. Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na której udostępniono utwór oryginalny.
• ND – bez utworów zależnych. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych jest niedozwolone. “Creative Commons” to 6 wariantów licencji. Tylko dwie licencje CC są wolne: są to CC BY oraz CC BY-SA. Pozostałe są licencjami ograniczającymi prawa użytkownika (np. brak możliwości tworzenia utworów zależnych czy użycie utworu do celów komercyjnych):
  • CC BY – Creative Commons Uznanie autorstwa, wolna licencja;
  • CC BY-SA – Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach, wolna licencja;
  • CC BY-NC – Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne;
  • CC BY-ND – Creative Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych;
  • CC BY-NC-SA – Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach;
  • CC BY-NC-ND – Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych.

Opracowano na podstawie:

1. creativecommons.pl [strona internetowa, dostęp dn. 16.01.2019 r.].
2. prawokultury.pl/kurs/creative-commons [strona internetowa, dostęp dn. 16.01.2019 r.].
3. koed.org.pl/pl/ [strona internetowa, dostęp dn. 16.01.2019 r.].
4. sherpa.ac.uk/romeo/index.php [strona internetowa, dostęp dn. 16.01.2019 r.].
5. v2.sherpa.ac.uk/opendoar/ [strona internetowa, dostęp dn. 16.01.2019 r.].
6. roar.eprints.org/ [strona internetowa, dostęp dn. 16.01.2019 r.].
7. doaj.org [strona internetowa, dostęp dn. 16.01.2019 r.].
8. Otwarty dostęp do publikacji naukowych : kwestie prawne [dokument elektroniczny] / Krzysztof Siewicz. – Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, cop. 2012.
9. Otwarty dostęp [dokument elektroniczny] / Peter Suber ; [przekł. Roman Bogacewicz, Maciej Chojnowski, Wojciech Fenrich, Joanna Kielan, Andrzej Leśniak, Krzysztof Siewicz, Michał Starczewski, Jakub Szprot]. – Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, cop. 2014.
10. Otwarta nauka w Polsce 2014 [dokument elektroniczny] : diagnoza / pod redakcją Jakuba Szprota ; autorzy Andrzej Leśniak, Michael Morys-Twarowski, Krzysztof Siewicz, Michał Starczewski, Lidia Stępińska-Ustasiak, Jakub Szprot. – Warszawa : Wydawnictwa ICM, 2014.
11. Otwarta nauka: prawo autorskie i wolne licencje [dokument elektroniczny] : broszura powstała w ramach szkolenia „Prawo autorskie i wolne licencje w otwartej nauce”, które odbyło się 8 i 14 grudnia 2017 roku w Warszawie / Ewa Majdecka, Katarzyna Strycharz. – Warszawa : Centrum Cyfrowe, 2018.
12. Stępińska-Ustasiak L., Open access to research data and scientific publications. Infos. Zagadnienia społeczno-gospodarcze., 2017, 9(232), 1-4.